Depremler yer altında bulunan fay hatlarının hareketi ve kırılması sonucu oluşan doğal afetlerden biridir. Yıkıcı etkisi büyük olan depremlerde gerekli önlemleri almak hayat kurtarıcı etkiye sahiptir. Bu nedenle deprem öncesinde, deprem sırasında ya da deprem sonrasında bir dizi önlem almak gerekmektedir. Deprem güvenlik bilgileri de bu kapsamda her insanın bilmesi gereken konular arasında yer almaktadır.
Bir anda geniş bir alana yayılan deprem nedeniyle ülkelerce deprem güvenlik bilgileri başlığı altında eğitimler sunulmaktadır. Bu eğitimler ile halk yaşanacak deprem afetine karşı bilinçlenerek afeti en az zararla atlatabilmektedir. Ülkemiz aktif deprem bölgelerinden biri olduğundan dolayı afet öncesi ve sonrasında neler yapılacağı büyük önem kazanmaktadır.
İçindekiler
Deprem Öncesi ve Sonrasında Afet Yönetimi: Deprem Güvenlik Bilgileri
Aniden gelişen depremler gerekli önlemler alınmadığında daha büyük zayiatlara neden olabilmektedir. Can ve mal kayıplarının yanı sıra psikolojik sorunlara neden olan depremler insanların hayatında derin yaralar açabilmektedir. Bu yüzden deprem güvenlik bilgileri ile depremden önce alınması gereken önlemlere daha büyük özen gösterilmelidir.
Deprem Öncesi Alınması Gereken Önlemler
- Konutlar içerisinde bulunan eşyaların deprem sırasında devrilmesi ya da kayması gibi sorunlara karşı sabitlenmesi sağlanmalıdır.
- Özellikle kıyafet dolabı, kitaplık gibi üzerine eşya koyulan alanlara plastik tutucular yerleştirilmelidir. Bu tutucular olası deprem sırasında üzerindeki eşyayı tutarak yere düşmesini engelleyecektir. Dolaplar ile duvar arasında boşluk kalıyorsa bu alanlara dolgu malzemeleri yerleştirilmelidir.
- Dolapların içerisinde taşınması zor olan ağır eşyalar bulunuyorsa bu dolaplara mekanik kilitler takılarak deprem esnasında açılması önlenmelidir.
- Soba, ısıtıcı gibi tehlikeli olabilecek ısınma araçları yere ve duvara sabitlenmelidir.
- Deprem esnasında gaz ve elektrik kaçağı oluşması muhtemel olduğundan dolayı depreme duyarlı olarak otomatik kapanan sistemler kullanılmalıdır.
- Duvarlara asılan klima ve buna benzer eşyalar ağırlıklarını taşıyabilecek kancalarda asılmalıdır.
- Binalarda acil çıkış için oluşturulan merdiven türü noktalar eşyalardan arındırılmalı ve deprem anında kolayca çıkmaya engel olacak durumlar ortadan kaldırılmalıdır.
- Bina acil çıkış noktaları işaretlenerek çıkışa doğru yönlendirici tabelalar içermelidir.
- Tezgâh üzerine koyulan mikrodalga gibi beyaz eşyalar metal profillerle tezgâh üzerine sabitlenmelidir.
- Yaşam alanlarında bulunan patlayıcı, zehirli ya da yanıcı maddeler bulundukları yerlere sabitlenmelidir.
- Raflardaki eşyaların saçılmaması için elastik bantlar ile raflardaki eşyalar sabitlenmelidir.
- Karyola ve baza türü alanlar üzerine ağır dolapların devrileceği noktada olmamalıdır. Ayrıca pencerelerden uzak alanlarda konumlandırılmalıdır. Karyolaların, koltukların üzerinde raf olmamasına da dikkat edilmelidir.
- Aile içerisinde deprem sırasında yapılması gerekenler ile ilgili konuşularak ve depreme karşı alınabilecek ev içi önlemler uygulanmalıdır.
- Deprem sonrası ihtiyaçlar düşünülere deprem çantası oluşturulmalıdır.
- Deprem sırasında asansör gibi alanların kullanılamayacağına dair bilgi yazıları asılmalıdır.
- Her binanın kendine ait güvenli bölge belirleyerek bu noktalarda toplanılması gerektiğine dair açıklamalar yapılmalıdır.
- Binalarda deprem sırasında oluşacak yangınları önlemek adına yangın söndürme tüpleri bulundurulmalıdır.
- Depremden sonra ulaşılabilecek kişiler, kurumlar ve depremden etkilenen kişilerin yakınlarına ulaşmak adına iletişim numaraları hazırlanmalıdır.
Tüm bu maddeler deprem güvenlik bilgileri içindedir.
Konut Yapımında Alınması Gereken Önlemler
Konut yapımı deprem için alınan önlemlerin en başında gelmektedir. Bundan dolayı aşağıda konut yapımında deprem güvenlik bilgileri yer almaktadır.
- Depremin kolaylıkla etki edeceği bölgelerin yerleşime açılmaması gerekmektedir. Kaygan toprak yapısına ve ovalık alanlara iskân verilmemelidir. Ayrıca gevşek toprak tipine sahip alanlarda mesken yapılmamalıdır.
- Yapılacak olan konutlar İnşaat Yönetmeliği ve Yapı Tekniği’ne uygun bir şekilde hazırlanmalıdır.
- Sadece imar planında bulunan olan alanlara konut yapılmalıdır.
- Dik şekilde duran yamaçlara, boğazlara ve vadilere konut yapılmamalıdır.
- Mevsim koşulları düşünüldüğünde karın çok yağdığı bölgelerde konut yapılacak alanlara dikkat edilmelidir. Çığ bölgelerine konut inşa edilmemelidir.
- Hazırlanacak olan konutlar sağlam temeller üzerinde ve depreme karşı etkilenmeyecek kalitede malzemeler kullanılarak inşa edilmelidir.
- Deprem güvenlik bilgileri kapsamında her binaya deprem sigortası yapılmalıdır.
- Halihazırda yapılmış konutlar var ise bu konutlar incelenmeli ve sağlamlaştırma çalışmaları yapılmalıdır.
Deprem Sırasında Yapılması Gerekenler
Birdenbire gerçekleşen deprem afetinde kişilerin bulundukları konuma göre tedbirler alması gerekmektedir.
Bina içerisindeyseniz;
- Paniğe kapılmadan güvenli bir alan bulunmalıdır.
- Güvenli alan sabitlenmemiş dolaplardan, pencerelerden ve raflardan uzakta olmalıdır.
- Sağlam masa ya da sandalyelerin yanı, hacimli ve dolgun koltukların yanı, sağlam sandık türü eşyaların yanı güvenli alanlardır. Buralara çömelmek ve hayat üçgeni oluşturmak gerekmektedir.
- Hayat üçgeninde güvenli alan bularak ÇÖK, tehlikelere karşı başı ve enseyi koruyabilmek için ellerle sarılarak KAPAN hareketi ve sabit durabilmek için bir yere tutunarak TUTUN hareketi yapılmalıdır.
- Deprem olurken balkona çıkılmamalıdır.
- Asansörlere binilmemelidir.
- Korku haliyle pencereden ya da balkondan atlanmamalıdır.
- Elektrik düğmelerine dokunulmamalı, çakmak ve kibrit gibi yanıcı maddeler kullanılmamalıdır.
- Telefonlar sadece acil çağrılar yapmak için kullanılmalıdır.
- Deprem sırasında üretim hane türü yerlerde bulunuyorsak buralardaki elektrikli alanlardan uzak durmalı ve cihazlar kapatılmalıdır.
- Pencereli alanlardan uzak durarak ve camdan yapılan eşyalardan uzaklaşılmalıdır.
- Daha önce hazırlanan eşyalar alınarak güvenli çıkış noktalarına giderek deprem alanında uzaklaşılmalıdır.
- Tekerlekli sandalyede olan kişiler tekerlekleri sabitleyerek güvenli bir alanda kapan ve tutun hareketi yapmalıdır.
Deprem güvenlik bilgileri arasında deprem anında yapılması gerekenler bu şekildedir.
Açık alandaysanız;
- Elektrik direği, apartman, ağaç gibi alanlardan uzak durulmalıdır.
- Toprak kaymasına ya da devrilmeye meyil veren dik yamaçlardan uzaklaşılmalıdır.
- Deniz kıyılarında durulmamalıdır.
- Bina altlarında ve ya yakınlarında bulunulmamalıdır.
- Yer altından geçen doğalgaz, elektrik ve su hatlarına karşı dikkatli olunmalıdır.
Araç kullanıyorsanız;
- Karayollarını kullanan kişiler bulundukları bölge güvenli ise yolun sağ tarafına araçlarını çekerek beklemelidir.
- Deprem sırasında yol kapatılmamalıdır. Araç kullanmaya devam edilmemelidir.
- Aracın kontak anahtarı üzerinde olmalı ve camlar kapatılmalıdır.
- Eğer köprü, tren yolu ya da elektrik direğinin altı gibi alanlarda bulunuluyorsa aracı terk ederek ve açık alanlara geçilmelidir.
- Metro, tren gibi alanlarda bulunanlar aracı terk etmeye çalışmamalı ve çök, kapan, tutun hareketi yaparak sarsıntının geçmesini beklemelidir.
- Kapalı otoparklarda bulunuluyorsa aracı kapatarak ve yanına çökerek depremin bitmesi beklenmelidir.
Deprem Sonrasında Yapılması Gerekenler
- Deprem güvenlik bilgileri kapsamında kişiler öncelikle kendilerinin emniyette olup olmadığını kontrol etmelidir.
- Güvende olduğunu anlayan kişiler yardım edebilecekleri kişilere yönelmelidir.
- Deprem sonrası elektrik, doğal gaz gibi alanlara ait vanalar kapatılmalıdır.
- Camlar ve kapılarak açılarak binadan uzaklaşılmalıdır.
- Etrafa dökülen tehlikeli maddeler varsa temizlenmelidir.
- Acil durum çantası alınarak açık alanlara yönelmek gerekmektedir.
- Ahizesi açık kalan telefonlar kapatılmalıdır.
- Kitle iletişim araçlarından yapılan uyarılar dinlenmelidir.
- Caddeler ve sokaklar acil yardımların ulaşabilmesi için boş bırakılmalıdır.
- Artçı depremler olabileceği için sallantılara dikkat ederek ve hasar alan binalar tespit edilmelidir.
- Açık alanda bulunuyorsanız yıkılan ya da hasar alan yapıları kontrol edilmelidir.
- Acil yardıma ihtiyacı olan kişilere ulaşmaya çalışılmalıdır.
- Deprem güvenlik bilgileri kapsamında hasarlı binalardan uzak durarak enerji kaynaklarının geçtiği hatlardan uzaklaşılmalıdır.
- Yıkıntı altında kalınmışsa panik yapılmamalıdır.
- Hareketi kısıtlayan durumlar varsa hiçbir şekilde vücut zorlanmamalı ve acil yardım ekipleri beklenmelidir.
- Eldeki enerji kaynakları dikkatli kullanılmalıdır.
- El ve ayaklar kullanılabiliyorsa sesi duyurmak için etrafa vurulmalıdır.
- Ses kullanılabiliyorsa yardım istenmelidir.
İşyerinde Güvenli Bölgeler
Deprem güvenlik bilgileri arasında iş yerinde depreme yakalanma durumu da eklenmelidir. İş yerlerinde olası bir deprem yaşandığında güvenli bölgeler oluşturulmalıdır. Çalışanlar deprem sırasında elektronik cihazlardan uzak durmalı, ocak ve fırın gibi cihazlara yaklaşmamalıdır. Kaynayan ya da dökülmesi malzemeler varsa bu alanlarda durulmamalıdır. İş yerinde düşecek ya da yerinden fırlayacak eşyalar varsa bunlardan da uzakta durmak gerekmektedir. Cam kırıkları nedeniyle pencere yakınlarından uzakta durulmalıdır. Çalışma alanlarının kapıları açık kalarak ve kitlenmemelidir.
Deprem Eğitimi ve Deprem Tatbikatı Neden Önemli?
Depremler bir anda gelişen ve yıkımı oldukça büyük olan afetlerdendir. Kısa sürede geniş bir alana yayılması nedeniyle binlerce insanı etkisi altına alabilmektedir. Ayrıca ülkemiz genç oluşumlu tektonik bir bölgede bulunduğu için depremler sürekli olarak görülmektedir. Bütün bu nedenlerden dolayı bireysel olarak deprem eğitimleri almak hayatta kalmayı kolaylaştıracaktır. Aynı zamanda eşya kayıplarının önüne geçmeyi de sağlayan eğitimler ile kayıplar daha da azalacaktır.
Gerek ülkece gerekse bulunulan ortama uygun bir şekilde hareket etmek adına deprem tatbikatları yapmak ve deprem güvenlik bilgileri edinmek gerekmektedir. Bu tatbikatları deprem anında bir anda akla gelmeyecek detaylardan oluşur. Kişiler uygulamalı olarak bu tatbikata katıldığı için korku ve stres anında daha doğru kararlar alabilecektir.