Nüfusun önlenemeyen artışı, üretim tekniklerini de hızlanmaya zorladı. Elbette bu zorlama, beraberinde can kayıplarını da getirince iş güvenliği uzmanı tanımı adeta dünyayı değiştirdi. Bir işin başlangıcından sonuna kadar çalışanların can güvenliğini sağlayan bu uzmanlarla üretimin yönü değişti. Üretim süreçlerinde artık çalışanların kazaya maruz kalma oranları dikkate alınıyor. Makineden insan hatasına kadar her şey planlanıyor. Böylelikle üretimler, güvenli ortamlarda yapılabiliyor.
İş Güvenliği uzmanı, dünyada bir asırdan fazla bir süredir kullanılan bir tanımdır. Fakat ülkemizde, özellikle Avrupa Birliği’ne katılım sürecinin hızlandığı 2000’li yılların başında adını duyurmaya başladı. Uyum yasaları içinde birçok sektörde sertifikalı olma, zorunlu hale geldi. Sanayinin en ağır örneklerinin de yer aldığı Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği için ise özel yetiştirilen uzmanlar görevlendiriliyor. Bu uzmanlar, bir işletmedeki tüm riskleri analiz ediyor, önlemler alıyor ve uyguluyor. Üretimin görünmeyen çarklarından birini temsil eden iş güvenliği uzmanı, aslında çok önemli bir görev ifa ediyor.
İçindekiler
İş Güvenliği Uzmanı Kimdir?
İş kazalarını azaltma, çalışanların can güvenliğini sağlama işi üretimin bir parçası fakat ayrı bir dal olarak değerlendirilmelidir. Daha doğrusu, tarihteki acı tecrübeler böyle değerlendirilmesi gerektiğini öğretmiştir. Bu aşamada iş güvenliği uzmanı tanımı ortaya çıkıyor. Yasalarla kabul edilen, görev ve yetkileri yönetmelikle belirlenen uzman kişilerden oluşuyor. Özel olarak okulunu okuyanlarla, mühendislik gibi analitik düşünme yeteneğine sahip kişilerin olmasına izin veriliyor. Eğitimlerden geçmesi ve tecrübe kazanması gerekiyor.
Bu anlamda uzmanlığı tek bir sıfatla tanımlamanın mümkünü adeta yok. Fakat bu soruya şöyle cevap verebiliriz: Bakanlıkça yetkilendirilen, “iş güvenliği uzmanı sertifikasına” sahip, görevleri yönetmelikle belirlenen kişilerdir.
Uzmanlık derecesine göre; C, B ve A sınıfı olarak ayrılıyorlar. C sınıfı olan uzmanlar, belirlenen sayılardaki işletmelerde görev alabiliyor. Fakat öncelikle bunun önemli bir görev olduğunun unutulmaması gerekiyor. Uzmanlık, bir üretim alanında risk analizlerini yapmak ve önlemleri almaktan ibaret değil. Aynı zamanda sorumluluk almak, önlemlerle üretime katkı sağlayacak fikirleri de ortaya koymak gerekiyor.
İş Güvenliği Uzmanı Ne İş Yapar?
Yapılan iş adından da anlaşıldığı gibi, bir “güvenlik” işidir. Fakat buradaki güvenliğin doğrudan muhatabı, insan hayatıdır. Dolayısıyla uzmanın öncelikli görevi insan hayatını garanti altına almaktır. Eğitimler, uzmanlara bir takım yetkinlikler elbette kazandırıyor. Fakat oluşabilecek her türlü kazayı önceden tahmin eden analizleri yapabilen zekaya sahip olma da önemli bir kuraldır.
İş güvenliği uzmanı, aldığı eğitim doğrultusunda, işletmedeki her türlü riski ortadan kaldırma görevini üstleniyor. Üretim sahasındaki risklerin analizini yapıyor ve bir rapor hazırlıyor. Bu rapor işletmeye sunuluyor ve uzmanın uygun gördüğü değişiklikler yapılıyor. Uzmanlık, bir makinenin parçasını değiştirmekten ibaret değil. İşin odak noktası her zaman insandır.
Bu nedenle eğitim uzmanlığın en önem verilen alanıdır. Uzman, çalışanları ekiplere ayırmaya, onlara görevler vermeye yetkilidir. Fakat bu görevlerin eğitimleri de uzmanın sorumluluğundadır. Çünkü kazaların çoğunluğu insan hatasından kaynaklanıyor. Eğitimle bu hataların önüne geçilmesi de uzmanın sorumluluk alanındadır.
İş Güvenliği Uzmanı Olmak İçin Şartlar Neler?
Özellikle üretimin tehlikeli boyutlara ulaştığı sanayi alanlarında bazı görevleri üstlenmenin bazı şartları vardır. O şartları yerine getiremeyenler o görevleri yerine getiremezler. İş güvenliği uzmanı da bu sınıftadır. Bu uzmanlığı alabilmenin en önemli şartı, o yetkinliği gösterebilmektir, yani diplomadır. Okulların ilgili bölümlerinden mezun olanlar sınavsız, bazı bölümlerinden mezun olanlar ise özel eğitim ve sınavla uzman olabiliyor. Bu bağlamda bu unvanı alabilmenin şu şartları var:
- Üniversitelerin İş Sağlığı ve Güvenliği bölümünden mezun olanlar diplomalarını aldıklarında iş sağlığı ve güvenliği uzmanı unvanını alıyor.
- Mimarlık
- Mühendislik,
- Fizik
- Kimya
- Biyoloji
- Teknik öğretmenlik bölümleri
Bu alanlardaki mezunlar ise Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın açtığı eğitimlere katılıyor. Ardından düzenlenen merkezi sınavda başarı gösterenler sertifika almaya hak kazanıyor.
Fakat bunların yanında kişisel beceriler de önemli. Örneğin problemlere çözüm üretme becerisi, ekip çalışmasına uyum, liderlik, detaylı düşünme yetisi, stres kontrolü gibi beceriler de gerekli. Çünkü bu uzmanlık, insan hayatını doğrudan ilgilendiriyor. En ufak bir hataya yer bırakmamak için bilimsel verilerden yararlanarak, yeni fikirler üretebilme becerisi gerekiyor. Çünkü işin temelinde insan hayatı yatıyor.
İş Güvenliği Uzmanı Sertifikası Nasıl Alınır?
Üretimin içinde yer alarak, insanların hayatına odaklanan bu mesleği yapmaya karar verdiyseniz sorumluluğunuz büyük. İş güvenliği uzmanı sertifikası ile çok önemli bir uzmanlığa geçiş yapıyorsunuz. Sertifika sahibi olanlara, ortak sağlık ve güvenlik birimi gibi işletmeler, büyük üretim sahalarında çalışma alanı var.
Fakat bu uzmanlığı sınıfları var. İşletmelerdeki çalışan sayısı ve tehlike sınıfına göre değerlendiriliyor. Başlangıç seviyesi olan C sınıfı sertifikaya sahip olanlar az tehlikeli sınıfta çalışabiliyor. B sınıfı sertifikası olanlar az tehlikeli ve tehlikeli alanlarda yetkili. A sınıfı sertifikası olanlar ise tüm alanlarda çalışabiliyor.
Sertifika Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın yetkili kuruluşu olan İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından veriliyor. Bunun için gerekli eğitimleri tamamlamak ve sınavlarda başarılı olma şartı var. Eğitimi almanın da şartlarından az evvel bahsetmiştik.
Her durumda göreve C sınıfı uzman olarak başlıyorsunuz. Burada 3 yıl deneyim kazandıktan sonra yine bir eğitim ve sınava tabi tutularak sınıfınızı B’ye yükseltebilirsiniz. Fakat iş sağlığı ve güvenliği alanında yüksek lisansınız varsa o zaman doğrudan B sınıfı uzmanlığa geçebilirsiniz. A sınıfına geçiş için 4 yıl tecrübe, eğitim ve sınav şartı var. Eğitimlerin ve sınavların sonucunda alınan sertifika, iş güvenliği uzmanı unvanı da beraberinde getiriyor. Bu sertifika ile sanayi ve üretimin farklı alanlarında çalışmak mümkün. Eğer bir uzmana ihtiyacınız varsa, daha fazla bilgi almak için sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.