İş sahalarında çalışanların herhangi bir olumsuzluk karşısında yaşadığı badirelere iş kazaları denir. İş yerlerinde yaşanan bu kazalar geçmişe kıyasla günümüzde çok daha geniş alanlara dağılarak birçok çalışanın sorumluluğundadır. Bunun için de iş yerlerinde alınması gereken birtakım önlemler bulunmaktadır. Ayrıca işverenden her kademedeki çalışana kadar tüm bireyler bu sorumlulukları uygulamalıdırlar. Sorumluluklar çalışanların iş yerlerindeki statülerine göre farklılık gösterse de uygulama noktasında atacakları adımlar benzerdir.
Diğer yandan iş yerlerindeki kazalar sadece bedensel koruma ile de sınırlı değildir. Yine günümüzde gelişim gösteren bir durum olmakla birlikte iş kazası hem beden hem de ruhen çalışanın etkilendiği durumları kapsar.
İş sahasına dâhil her alanı ve çalışanı bünyesinde bulunduran, kazalara karşı tedbir alınmasını sağlayan bu sorumluluklar OSGB’dir. Eğer siz de çalışma hayatının bir parçasıysanız Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi olan OSGB’yi gelin tüm detaylarıyla inceleyelim.
İçindekiler
İş Yerinde Yaşanabilecek İş Kazaları Nelerdir?
İş yerlerinde çalışanlara fiziksel ve zihinsel zarar veren, çalışma hayatını sekteye uğratan kazaları önlemek adına alacağınız tüm tedbirler OSBG’yi oluşturmaktadır. Ancak tedbir almadan önce iş yerlerinde yaşanması muhtemel iş kazaları nelerdir;
- Tüm çalışma alanlarında kayma ve düşmeler en sık karşılaşılan kazaların başında gelir. Basit bir kaza gibi görünse de düşmeye bağlı ciddi yaralanmalar olabilir.
- Düzenli tatbikata ihtiyaç duyulan yangınlar da yine iş alanlarında sık görülen bir tehlikedir. Yangının her türlü boyutu tümüyle tehlike oluşturan ya da tehlike doğuran kazalardandır.
- Beden yapısını doğrudan etkileyen kas, iskelet sistemi kazaları da ağır vücut faaliyeti gerektiren iş alanlarında görülmektedir. Ağır kaldırmak ya da tekrar eden fiziksel hareketler kas dokularına ve iskelet yapısına ciddi zararlar verir.
- İş sahasında veya dışarıda araç kullanımı olan işyerlerinde de araç kazaları yaşanmaktadır. Bu kaza türlerinde yalnızca araçla kişilere çarpma görülmez. Araç kullanımında herhangi bir nesneye vurarak da araç içerisindeki tüm çalışanlar zarar görebilir.
- Araç kazalarına benzer yapıda iş makinelerinden kaynaklı kazalar da yaşanabilir. Kullanımından bakımına kadar pek çok olumsuzluk makine kazasına neden olur.
Tüm bu bedensel kazaların yanında ruhsal olarak çalışanların zihnini etkileyen olumsuzluklar da vardır. Psikolojik şiddet adı altında toplayacağımız bu durumlar;
- İşverenin baskısı ya da diğer çalışanların zorbalığı,
- Uzun saatleri bulan mesailer,
- Çalışanın düşünce yapısının zorlanması,
- Sosyal hayatı engelleyen çalışma şartları zihinsel problemlere yol açacağından iş kazaları arasında yer alır.
İş hayatında karşılaşılan ve geniş bir alana, duruma dağılan bütün zararların önüne geçmek mümkündür. Hem çalışanı, işvereni korumak hem de iş hayatını sekteye uğratmamak için OSGB başlığında toplanmış önlemleri dikkate almalısınız.
OSGB’nin İş Yerinde Alması Gereken Önlemler Nelerdir?
İş sahasında tüm güvenliği sağlamak ve çalışma alanından verim elde etmek için OSGB gereklidir. Tüm hatlarıyla OSGB’nin alması gereken önlemler ve çalışmalar;
- İş sahasında yeterli gözlem yaparak olması muhtemel kazalara karşı işverene rehberlik yapılmaktadır.
- İş sahasında kullanılan ekipmanların kullanım amaçları, ömürleri ve bakımları gibi unsurlar kayıt edilmektedir.
- Çalışma sürecinin nasıl ilerleyeceği ve bu hususta yaşanacak olumsuzluklara karşı alınması gerekilen tedbirler planlanarak organize edilmesi ve uygulanması belirlenmektedir.
- Daha önceden yaşanan kazalar incelenerek nedenleri ve sonuçları ortaya çıkarılmaktadır.
- Genel risk faktörleri yine sonuçlarıyla birlikte aktarılmaktadır.
- Tüm bu aşamalar yazılı bir biçimde düzenlenerek iş alanının güvenlik değerlendirmesi kapsamında işverene sunulmaktadır.
- Diğer yandan çalışanların iş güvenliği için alması gereken eğitimler de yine kontrol edilmektedir.
- Çalışanların iş sahasına uygunluğu ve de bilinci, genel sağlık taramaları sonucuyla değerlendirilmektedir.
- Aynı zamanda çalışanlarla ilgili yapılan taramalar da işverenle paylaşılmaktadır.
OSGB’nin işyerinde alması gereken önlemler, daha sonrasında ilgili birimler tarafından da incelenir. Ancak ilk öncelik iş sahasının güvenlik değerlendirmesi ve işveren rehberliği ile çalışan sorumlukları şeklinde ilerlemektedir. OSGB kapsamında takip edilen bu sistem iş kazaları önleme hususunda yüksek koruma sağlar.
Çalışanlar ve İşverenler OSGB Eğitimi Almalı Mı?
OSGB adına önlem almadan önce hem çalışanın hem de işverenin ortak bir sorumlulukta birleştiğini söylemeliyiz. Bunun için de çalışanlar ve işverenler OSGB eğitimi almalıdır. İşveren tüm kurallara, tedbirlere uyarak kontrolü sağlasa da çalışanların elinde olan bazı durumlar işvereni aşmaktadır. Diğer yandan çalışanın kontrollü adımlar atması ise iş sahasının yetersiz güvenlik alanlarında koruma sağlamayacaktır. Böylece her iki tarafın da bilinçli davranıp OSGB’nin iş yerinde alması gereken önlemleri ortak bir paydada birleştirmesi gerekir.
İş kazaları yaşanmaması adına OSGB eğitiminin öncelikle işveren sorumluluklarını inceleyelim. Çünkü işveren sorumlulukları hem işyerinin hem de çalışanların birleşimde iş sürecini yönlendirmektedir.
- İlk olarak işverenin kendisine sunulan OSGB rehberliğindeki tüm mevzuata uyması gerekir.
- İş yeri güvenliğini tam teşekküllü gerçekleştirmek adına iş yerinde iş güvenliği uzmanı bulundurmalıdır.
- Çalışanların güvenliği için gerekli tüm ekipmanları işyerine temin etmelidir.
- Yaşanabilecek kazalara karşı tedbir almanın yanı sıra daha önceki kazalardan hareketle duyarlı olmalıdır.
- Çalışanın sağlığını etkileyecek her şartı göz önünde bulundurmalı ve daima iyileştirici bir tavır sergilemelidir.
Çalışanın OSGB eğitimi almasındaki sorumluluklar ise iş sürecinin hareket noktasını yönlendirir. Öncesi ve sonrası için işverenin daha çok yükümlülüğü olsa da aktif iş sürecinde çalışanın sorumluluğu öne çıkar;
- Çalışan, iş güvenliği uzmanı ya da işveren tarafından kendisine öğretilen güvenlik eğitim kurallarına daima uymalıdır.
- İşe başlamadan önce kendi güvenliğini mutlaka sağlamalı ve her şartta bu güvenliği korumalıdır. Aşırıya kaçan, tehlike oluşturan durumlardan uzak durmalıdır.
- Güvenlik amaçlı ihtiyacı olan ekipmanların tedarik edilmesinde ya da bakımında yaşanan durumları işveren ile iş sağlığı uzmanına bildirmelidir.
- Çalışma alanında iş kazaları oluşturacak durumlara karşı dikkatli olmalıdır. Yine bu hususta karşılaştığı veya gözlemlediği olumsuzlukları gerekli kişilere bildirmelidir.
İşverenin ve çalışanın sorumlulukları incelendiğinde her iki tarafın da OSGB eğitimine ne denli ihtiyaç duyduğunu görebilirsiniz.
İş Güvenliği Eğitiminin Önemi Nedir?
İş güvenliği eğitimi, iş kazaları kapsamında koruyuculuk için önemli bir eğitim modelidir. Günümüzde bakanlıklar tarafından da dikkatli bir denetleme sürecinden geçerek işyerinde kapsamlı bir koruma sağlar. Ayrıca tek bir alan üzerinden değerlendirmek de doğru değildir;
- Üretim öncesinden başlayıp üretim süreci tamamlanana kadar devam eder.
- İşverenin tüm alanlarda güvenlik kontrolünü sağlamasını yardımcı olur.
- Çalışan sağlığının korunduğu ayrıca çalışanların kendi sağlığını da koruduğu eğitim temellidir.
3 açıdan değerlendirdiğimiz iş güvenliği eğitimi, iş yerinin her açıdan çerçevelendiğini gösterir. Bunun yanı sıra güvenliğin bir ekip işi olduğunu da dikkate alarak tüm bireylere sorumluluk verir. Böylece birbirini kontrol eden bir güvenlik döngüsü oluşturur.
Ayrıca iş yerinde yaşanan kazaların 5510 sayılı Kanun 13. Maddesi gereğince hukuki açıdan iş kazaları olarak nitelenen durumlar da vardır;
- İş hasasında bulunan çalışanın yaşadığı her türlü fiziksel ve zihinsel olumsuzluklardan meydana gelir.
- İşverenin çalışma saatleri içerisinde çalışanını işyeri dışında bir yere gönderdiğinde çalışanın yaşadığı zararlar da iş kazaları niteliğindedir.
- Araçla iş yeri adına yapılan seyahatlerde yaşanan olumsuzluklar da yine iş adı altındaki kaza çeşitlerindendir.
- Kadın çalışanların çocuğunu emzirmek için kullandığı zamanlarda yaşadığı zararlar da iş-işçi hakları bünyesinde incelenen kazalardandır.
- Bunun yanı sıra işverenin oluşturduğu alanda kendi adına çalışan bireylerin her türlü fiziksel ve ruhsal zararları için de iş kazaları denilmektedir.
Yukarıdaki durumlar göz önüne alındığında iş güvenliği eğitimi hukuki açıdan işyerlerinde yaşanacak zararlardan koruma sağlar. Diğer bir ifade şekliyle iş sahasında herhangi bir kazayı önlemek hukuk karşısında iş yerinin imajını korur.