İşletmelerde gözle görülmeyen risklerin belirlenmesi için iş yeri ortam ölçümleri yapılmaktadır. Böylece bu ölçümler sayesinde çalışanların maruz kalabileceği riskler belirlenmektedir. Çalışma alanında yapılan bu tür ölçümler iki farklı kategoride değerlendirilmektedir. Bu ölçümlerden bir tanesi ortam ölçümleri diğeri ise kişisel maruziyet ölçümleridir.
Gözle Görülemeyen Tehlikeler Nelerdir?
İşyerlerinde çalışan insanlar çeşitli tehlikelere maruz kalabilmektedir. Çünkü çalışma ortamlarında ve personelin en çok bulunduğu mekânlarda tahmin edilemeyecek tehlikeler ortaya çıkabilir. İş sağlığı ve güvenliği yönetmeliklerine göre işveren personelinin sağlık ve güvenliğini korumak zorundadır.
İş güvenliğinde bazı tehlikeler ön görüldüğü gibi gözle görülmeyen ve tahmin edilemeyen bazı tehlikelerinde bulunduğu bilinmelidir. İşte bu tehlikelerin belirlenmesine yönelik gerekli denetimler yapılmalıdır.
6331 sayılı kanunun 10. maddesinde tehlikeler hakkında detaylı bilgiler verilmektedir. Ayrıca bu kanunla işverenlerin kendi işletmelerinin maruz kalacağı riskleri belirlemeleri zorunlu tutulmuştur. İşveren çalışma ortamındaki risklerin belirlenmesine yönelik gerekli denetim, ölçüm ve aramayı yapmalıdır.
İş yeri ortam ölçümleri şu şekilde sıralanabilir: Ortam titreşim ölçümü, termal konfor ölçümü, toz ölçümü, gürültü ölçümü, sıcaklık/hava akımı hızı/nem ölçümü olarak ifade edilebilir. Ayrıca aydınlatma ölçümü, elektromanyetik alan ölçümü, toksik ve zehirli gazların ölçümü uçucu organik bileşiklerin ölçümü de yapılmaktadır.
Kişisel maruziyet ölçümleri ise şu şekilde ifade edilebilir: Toplam/solunabilir toz ölçümü, uçucu organik bileşik ölçümü, toksik ve zehirli gazların ölçümü, gürültü ölçümü, kişisel maruziyet el kol ölçümü/tüm vücut titreşim ölçümü olarak sıralanabilir.
Ortam Ölçümü Ön İnceleme Nasıl Yapılır?
Ortam ölçümü raporu için parametreler belirlenir. Ardından metot ve ön inceleme yöntemine karar verilir. Ölçümü yapan uzmanlar, ölçüm ve raporlamayı temel alırlar. İş yeri ortam ölçümleri için ön inceleme şu şekilde yapılmalıdır:
- Ön incelemeye yardımcı olacaksa önceki ön inceleme raporları incelenmelidir.
- İSG uzmanı ve ilgili bölüm şefleriyle birlikte ölçüm yapılacak ortamlarda inceleme yapılmalıdır.
- Çalışma yapılacak yerlerdeki belge, dokümanlar ve veriler temin edilmelidir.
- Ölçüm yapılacak alanlardaki personel ve şeflerle görüşme yapılmalıdır.
- İş kayıt formuna dikkat çeken gürültü, nem, aydınlatma kaynakları, ekipmanlar, aletler, cihazlar kayıt edilmelidir. Ayrıca bu forma çalışma grupları, çalışma süreleri not edilmelidir.
- Ön inceleme sonucunda ölçüm stratejisi belirlenmelidir.
- İş hijyeni ölçümü için iş hijyeni ön inceleme tutanağı doldurulmalıdır.
- Strateji belirlendikten sonra yapılan ölçümlerde ön hazırlık tutanağı hazırlanmalıdır.
Ortam Ölçümü Ön Hazırlık Nasıl Yapılır?
Çalışma alanında ölçümlere başlamadan önce personellere ölçümün nasıl yapılacağıyla ilgili bilgilendirilir. Personellere ölçümün amacı, normal çalışma düzenlerinden çıkmamaları gerektiği, ölçüm cihazının çıkarılmamasıyla ilgili bilgiler verilmelidir. Ayrıca ölçüm cihazları kullanım talimatlarına uygun şekilde kullanılmalıdır. İşletmede ölçüm yapıldıktan sonra kayıt oluşturulup raporlama yapılır. Hazırlanan raporda; genel bilgiler, iş analizi, cihazlar, ölçüm notları, sonuçlar ve değerlendirmeler bulunur. İş yeri ortam ölçümleri için hazırlanan rapordaki başlıklar;
- Ortam ölçümünü talep eden: Talep eden kişi, ölçüm yapılan işletmenin adresi, tarih, alan özellikleri, alan durumu ve kontrol nedenleri açıklanır.
- Tesis bilgileri: Tesise ait proje ve tesisin kullanım amacı anlatılır.
- Ortam ölçüm bilgileri: Ölçüm yöntemi, kullanılan cihaz, cihazın marka ve modeli, seri no ve hata sınıfı belirtilir.
- Ölçüm sonuçları: Bu başlıkta sonuçlar açıklanır.
- Sonuç ve öneriler: Bu kısımda değerlendirmelere yer verilir.
Ortam Ölçümleri Yenilenme Süreleri Nasıldır?
İSG uzmanının risk değerlendirmesi sonucunda ortam ölçümü talep edilebilir. Ayrıca ortam ölçümleri yenilenme sürelerini için bazı parametreler etkilidir. Bu parametler aşağıdaki gibidir:
- Çalışan sayısında değişiklik, işletmedeki hammadde, proses, ekipman, işyerinin değişmesi ve iş kazası gibi durumlarda ölçüm yenilenebilir.
- İş yeri hekimi ve İSG uzmanının gerekli görmesi durumunda ölçüm yapılır.
- İşletmede gerçekleşen dış denetimde talep edilmesi durumunda ölçüm yenilenir.
- Uygulanan kontrol önlemlerinin etkinliğinin değerlendirilmesinde ölçüm tekrar yapılabilir.
İşveren bu parametrelerin herhangi birinden dolayı iş hijyeni, ölçüm, test ve analizleri yaptırır. Böyle bir durumda risk değerlendirmesi tekrarlanırken güncel ölçümler talep edilir. Risk değerlendirmesine paralel olarak tehlike sınıfına göre işyeri ortam ölçümleri; 2, 4, 6 yıllık sürelerle tekrarlanır.
Bu ölçümler müfettiş teftişinden önce, çalışanların sağlığı ve işletmenin güvenliğini sağlamak için yapılır. İşletmedeki riskler en düşük maruziyet etkin değerini aşmamalıdır. Ayrıca işveren buna uygun kişisel koruyucu donanımları sağlamalıdır.
Mesela, gebe bir çalışanın çalışma ortamındaki gürültü düzeyinin, minimum maruziyet etkin değeri 80db (A) geçmemelidir. Limitleri aşan gürültülü ortamdaki personeller kişisel koruyucu donanımlar kullansa bile çalıştırılması yasaktır. Müfettiş denetimlerinde çalışanlar risk limitini aşan ortamda çalışıyorsa, işverene yaptırımlar uygulanacaktır. Bu sebeple işverenin gerekli durumlarda ortam ölçümlerini yenilemesi önemlidir.
Eurolife OSGB olarak bizler ÇSGB tarafından yerine getirilmesi gereken belgelendirme, raporlama ve iş yeri ortam ölçümleri konusunda sizlere destek vermekteyiz.