Risk değerlendirmesi diğer adıyla risk yönetimi, iş kazalarının veya olası iş aksaklıklarının önüne geçilebilmesi üzerine ortaya çıkmıştır. Bu kavram doğrultusunda iş kazalarını önlemek amacıyla birkaç işlem yapılır. Bu işlemler hali hazırda birçok önemli firmanın veya şirketinin uyguladığı yollardan birisidir. Şu an ise küçük veya büyük demeden bütün şirketler risk yönetimi çalışması yapıyor. Büyümek isteyen veya zirvesini korumak isteyen her firma mutlaka risk değerlendirme yapmalıdır. Yakın gelecekte sadece firmalar değil kurum ve kuruluşlar da risk değerlendirme yapacak.
İçindekiler
Risk Değerlendirmesi Kavramı Nedir?
Risk değerlendirmesi tüm iş yerlerinde işin faaliyetine geçilmeden önce, devamında ve sonunda oluşan risklerin analiz edilmesidir. Bu risk kontrolü, olması muhtemel olumsuzlukların önüne geçerek sağlıklı bir iş yönetimi programı sunar. Geçmişte çoğu iş sahibi bu kavram üzerinde durmamıştır. Sonunda ise ya şirketlerini devretmişler ya da elden çıkarmışlardır. Bunun olmaması için her bir işletmenin risk kontrol tedbirlerini elden bırakmaması gerekmektedir. Bu tedbirler şirketlerin daha da büyümesini ve sonunda zirveye yerleşmesine olanak sağlayacaktır. Önlem, risk değerlendirme kavramında büyük bir yere sahiptir.
Risk Değerlendirmesi Nedir ve Nasıl Yapılır?
Tüm kâr amacı güden şirketlerin veya yönetimlerin risk değerlendirmesi yapması zaruridir. Değerlendirme, mevcut durumun şartları kontrol edilerek yapılmalıdır. İlk önce şirket şartları öngörülerek bir plan çıkartılır. Daha sonra bu şartlar altında ne derece bir faaliyette bulunulacağı hesaplanır. Ardından olası çıkabilecek sorunlar ve o sorunlar ile nasıl baş edilmesi gerektiği konuşulur.
Bu aşamalardan geçmeyen veya uygulamayan her yönetim, ilk anda sorunlarla baş edememiş ve batmıştır. Günümüz şirketleri sırf bu değerlendirmeleri yapmak için özel yetişmiş personel alımı yapar. Risk değerlendirmesinin ne kadar önemli bir husus olduğu tüm kesimler tarafından artık kabul ediliyor. İyi bir risk analizcisi bahsettiğimiz hususlara dikkat edecek ve şirketin zarar görmesini engelleyecektir.
Risk Değerlendirmesi Ne İşe Yarar?
Risk değerlendirmesi şirketlerin veya kurumların zarar etmemesini amaçlar. Bir şirket durmadan zarar ediyorsa veya bunu engelleyemiyorsa çok büyük bir ihtimalle risk değerlendirme çalışmaları yetersizdir. Risk değerlendirme ile şirketlerin daha uzun ömürlü olmaları sağlanır. Rekabet ortamında şirketinizin sönük kalmamasını veya daima çatışma içinde olmasını sağlar. Risk yönetimi veya değerlendirmesi olan şirketler her zaman en yüksek seviyede kâr yaparlar. Şirket etrafında çalışan personellerin memnuniyeti her zaman yukarıdadır. Bu risk yönetimi olası tüm olumsuzluklara karşı sizi ve şirketinizi korur.
Risk Değerlendirme Kapsamı Nedir?
Değerlendirme tüm sektörler için gerekli bir aşamadır. Spordan sağlığa oradan ekonomiye tüm sektörlerde risk değerlendirme elzem bir durumdur. Daha kısa yoldan bahsedersek; risk değerlendirme, kar amacı güden tüm firmaların kaydetmesi gereken bir faaliyettir. Bu kapsamda yukarıda saydığımız sektörler olmak üzere tüm markalar ve anonim şirketleri risk değerlendirmesinden sorumlulardır.
Eski dönemlerde bu risk değerlendirme kapsamına sadece ekonomik şirketler girerdi. Şu anda ise tüm şirketler risk yönetimine tabii tutuluyor. Yakın gelecekte sadece şirketler değil, bireyler de risk yönetimi yapacak ve bunun için çalışmalar yapacaktır. Gelişen teknoloji ve imkânlar bu değerlendirmeyi zorunlu hale getirmektedir.
Risk Değerlendirme Aşamaları Nelerdir?
Risk değerlendirmesi temelde 5 adımda ilerlemektedir. Tüm şirketler veya yönetimler aşağı ve yukarı bu 5 aşama doğrultusunda hareket eder. Şu an yazdığımız adımları uygulayan şirketlerin zarar etmesi çok zordur. İşte o aşamalar:
- Tehlikelerin Belirlenmesi: Tehlike algoritmasına dikkat edelim. Bir risk yönetiminde ilk adım tehlikeyi tanımaktan geçer. Tehlikenin tanınmış olması bir ip gibi çözülecek olası problemleri beraberinde getirecek.
- Analiz: Tanınmış olan risklerin belirlenmiş olması gerekiyor. Daha sonra riskin analizi yapılacaktır. Burada temel sorular; nerde, ne şekilde, kimlerin ve nelerin olması gerekmektedir.
- Risk Kontrol İşlemleri: Tanınmış veya analiz edilmiş risk için en büyük adım, kesinlikle kontrol işlemleridir. İleride karşılaşacağınız bir tehlikenin tabiri caizse simülasyonu bu kontrol işlemlerinde gözlemlenir. Olası tehlikelerin ne şekilde cereyan edeceği bu adımda saptanır.
- Denetim ve İzleme: Risk değerlendirmesi işleminde en fazla zaman yiyen adım olmuştur. Olası riskler beklenilen zamana kadar kontrol edilir. Şirketin nasıl bir yol izlediği dikkatlice gözlemlenir. Bu gözlemleme işlemi bir veya birkaç defa yaşanabilir. Fakat iş sonunda harika bir değerlendirme sonucu alacağınızdan şüpheniz olmasın.
- Dokümantasyon: Son adım olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu adım her şeyin belgelendiği ve raporlandığı adımdır. Bu adım ile gelecekte yine aynı veya benzeri tehlikeler ile kalınırsa nasıl bir karşılık verileceği hesaplanır. Dokümantasyon, risk değerlendirmesinde bir kaynak görevi görür.
Risk Değerlendirme Süreci Aşamaları Nelerdir?
Risk değerlendirmesi aşamaları anlattığımız veya bahsettiğimiz temel 5 adımdan oluşur. Fakat bu süreci daha iyi anlamak için kısa kısa süreçten bahsedelim. İlk olarak sizi zarara sokan tehlikeyi tanımlayın. Yani, ‘nasıl bir tehlike?’ sorusunu sorun. Bu soru tehlikenin türünü size vermiş olacak. Ardından, hangi aşamalarda bu risk var bunu belirleyin. Belli olan riskleri gözden geçirerek bir sonraki adıma aktarın.
Riske gerekli kontrolleri yapmış olmalısınız. Yapmadıysanız artık yapıyor olacaksınız. Almanız gereken tedbirleri bu aşamada belli edin. Ardından izleyin, yeni tedbirlerin ne aşamada sonuca ulaştığını kontrol edin. İş sonunda veriler ile risk değerlendirmesi işlemini tamamlayın. Hala zarar ediyorsanız veya sorununuz çözülmüş değil ise mutlaka adımları baştan sona kadar yeni bir yol haritası çizerek hesaplayın. Sonunda istediğinize ulaşacak ve artık zarar etmeyeceksiniz.
Risk Değerlendirme Yöntemleri Nelerdir?
Elbette bir risk değerlendirmesinde veya yönetimde tek bir yöntem kullanılmaz. İhtiyaca göre veya uygulanacak aşamalara göre birden fazla yöntem bulunmaktadır. İlk bahsedeceğimiz yöntem ‘checklist.’ Bu yöntem, risk yönetiminde bir ön hazırlık aşamasıdır. Birçok işletme tarafından kullanılmıştır.
Diğer bir yöntem ise ‘’kinney’’ olarak karşımıza çıkıyor. Çokça basit bir yöntemdir. Risk değerlendirmesini bir puanlama mantığına tabii tutar.
Son bahsedeceğimiz yöntem de ’FTA’ risk değerlendirmesi işlemidir. FTA hata ağacı yöntemi veya FTA yöntemi olarak geçmiştir. Fabrikalar için kullanılan bir yöntemdir. Son dönemde küçük işletmeler de bu yöntemi tercih ediyor.
Risk Değerlendirmesi Kaç Adımdan Oluşur?
Yukarıda bahsetmiştik. Risk yönetimi 5 ana adımdan meydana gelmiştir. Kimi zaman bu adımların sayısı artar fakat temel olarak 5’i işlem görür. Bu adımları yerine getirmeyen hiçbir işletme alanında başarılı olamaz. Tehlikeyi belirleme, analiz etme, kontrol etme, gözlemleme ve dokümantasyon bu beş işlemlerdendir.
Risk Analizi Kaç Aşamadan Oluşur?
Risk analizleri 6 aşamadan meydana gelmiştir. İlki olası risklerin hangi aralıklara olabileceği değerlendirilir. Daha sonra bu zaman diliminde kimlerin veya neylerin zarar görebileceği konuşulur. Ardından bu riskler önem veya önceliklerine göre risk değerlendirmesi sınıflandırılır. Burada en önemli adım ise bahsedeceğimiz aşama olacak.
Olası riskler teftiş edilerek ayıklanır. Öyle ki iş yerlerinde bulunan her işlev bu kategoriye girer. Örnek vermek gerekirse; iş yeri içindeki güvenlik önlemleri, malzeme kalitesi veya üretilen ürünler teftiş edilir. Ardından bir sonraki aşamaya yani kontrol adımlarına geçilir. Bu işlemler risk analizini harfiyen yerine getirecektir.
Risk Analizi Kim Yapar?
Risk analizi mevcut iş yerindeki bir ekip tarafından yapılır. Bu ekip genel hatlar konusunda bir çözüm sunarken bir veya birkaç kişi alanında uzman olarak risk değerlendirmesinde gözden kaçanları veya atlanılmış aşamaları raporlar. Bu alandaki profesyoneller, risk değerlendirmesi için uzmanlaşmışlardır. Yeterli tahsille ve bilgiyle donatılmış kimselerdir. İş yerinizdeki olası tehditleri bu insanlar görecek ve önlemlerini alacaktır.
Risk Analizi Nasıl Yapılır?
Risk analizi, stratejik planlamayla yürütülmüştür. Hala da devam edilmektedir. Bu planlamaları kesinlikle alanında uzman insanların yapması gerekir. Uzman olmayan insanların yaptığı risk analizi, daha büyük olumsuzlar doğurmuştur. Bu yüzden profesyonel ellerce çalışmak her zaman en iyisi olacaktır. Bu uzmanlar, planlama içerisinde bir amaç belirler.
Firma etrafınca veya dışında çeşitli bilgiler toplanır. Bu bilgiler ise ilerlenecek adımların temelini oluşturur. Ne kadar çok bilgi veya ayrıntı toplanırsa risk analizinin temelleri o kadar sağlam olur. Temelleri sağlam olan bir risk analizi ise uzun veya kısa vadede oluşacak olumsuzluklarına önüne geçecektir.
Risk Analizi Amacı Nedir?
Risk değerlendirmesi içindeki aşamalardan biri olan risk analizi, bir işletmenin faaliyete geçirmiş olduğu işlerin potansiyel risk değerlerini hesaplamak için yapılmaktadır. Bu değerlendirmeler sonucu ise olası tehlikelere karşı önlemler alınır veya olası olumsuzluklar ortadan kalkar. En genel amacı ise kâr amacı güden tüm işletmelerin başarılı olmasını ve onların zarar etmemeleri için faaliyete geçirilmesidir.
Risk Tanımı Nasıl Yapılır?
Risk tanımını yapabilmek için iki temel özelliğinin bilinmiş olması gerekir. İlk olarak bir riskin olma olasılığı, diğer ise yaratacağı etkidir. Bu iki temel özelliği bilmeyen sözde uzmanlar, şu anda başka işlerle meşgul oluyorlar. Bu adımda ilk işiniz genel bir değerlendirmedir. Zaten risk değerlendirmesi aşamalarından ilki olmasının sebebi de budur. Aklınıza gelen veya başkalarının aklına gelen olası risk yaratabilecek kaynakları listeleyin. Bu aşama toplu halde, iş yerindeki üst düzey yöneticiler ve üst düzey çalışanların bir araya gelmesi ile işlenecektir. Uzun bir toplantı sonunda iş yeriniz için bir sonraki aşama yani analize geçmek olacaktır.
Risk Değerlendirmesi Hangi Durumlarda Yapılır?
Aslında bu yanlış bir sorudur. Çünkü risk değerlendirmesinin yapılabilmesi için illa yaşanacak bir hadise veya olay olması gerekmez. İşletmeler her yıl veya 6 aylık dönem sonunda risk değerlendirme işlemi yapabilirler. Bu faaliyeti düzenli bir şekilde gerçekleştiren işletmelerin uzun ömürlü oldukları bilinmiştir. Bu yüzden küçük veya büyük demeden her işletmenin belli periyotlar halinde risk değerlendirmesi yapması gerekmektedir. Şu anda hali hazırda popüler şirketler bu değerlendirmeyi dediğimiz şekilde yapmaktadır. Gelecekte ise bu değerlendirmelerin sıklığı gözle görülebilecek bir şekilde artacaktır.
Risk Unsurları Nelerdir?
Risk unsurları, temelde iki kavramı ele alır. Bunlardan birisi olasılık, diğeri ise etkidir. Risk engellenemez ve sonuca iyi- kötü işlemde bulunursa buna etki denir. Etki riskin temel unsurlarından biridir.
Kimler Risk Değerlendirmesi Yapmak Zorunda?
Risk yönetimi veya değerlendirmesi, küçük ve büyük demeden tüm işletmelerin uygulaması gereken bir kavramdır. Fakat sorunun tam olarak net cevabı bu değildir. Kâr amacı güden işletmelerin en az 1 çalışanı var ise kesinlikle risk değerlendirmesi yapması gerekmektedir.
Geçmişte birçok işletme bu değerlendirmeleri yapmamıştı. Şu anda tüm işletmeler veya markalar, risk yönetimi konusunda uzman insanlar ile faaliyetlerini yerine getiriyor. Birkaç yıl içinde de kâr amacı gütmeyen kuruluşlar bile risk yönetimi konusunda profesyonel çalışanlarına işletmelerinde yer verecek.
Risk Kategorileri Nelerdir?
Risk kategorileri, işletmenin iş durumlarına göre olası risklerin sınıflandırılmasıdır. Geçmişte bu risk kategorileri işletmelerde pek bilinmemekteydi. Bu sebeple olabilecek tehditler veya olayların önüne geçmek şu anki kadar kolay değildi. Şu an iş kurum veya kuruluşları potansiyel iş risklerini sınıflandırmak için belli kategorilere tabii tutuyorlar. Bu kategoriler veya sınıflandırmalar, risk değerlendirmesi için genel bir bakış sağlamaya olanak sağlamaktadır.
Bu kategoriler veya sınıflandırmalar olan işletmenin nasıl bir yol izlediğine göre belirlenmektedir. Bu işletmelerin yaptıkları faaliyetler risk kategorilerinin değerlendirmesinde belli bir zemin hazırlamaktadır. Kategorilerin sayısı veya çeşitleri, ilerleyen yıllarda artacaktır.
Kaç Çeşit Risk Vardır?
Risk kategorileri ayrılırken çeşitleri de kendi içinde ayrılır. Kurumların daha iyi veya şeffaf bir yol izlemesi için durumu olabildiğince minimalize etmek zaruridir. Bazı durumlarda aynı risk durumu gibi görünen tehditler bile farklı sınıflandırmalara tabii tutulabilir. Bu açıdan sağlıklı bir risk değerlendirmesi için iyi bir sınıflandırma ve çeşitlendirme mutlaka olmalıdır.
Risk çeşitlerinin sayısı elbette kendi içinde artabilir. Fakat en temel çeşitlendirme olan risk ağacı 5 temel çeşitten oluşmaktadır.
- Likidite risk: Borçlar kapıya dayanınca oluşan risktir. Bir işletmenin veya kurumun borç günü geldiğine gerekli nakdi çıkaramaması sonucu ortaya çıkar. Bu işletmelerin varlıkları yeterli olmuş olsa bile nakde aktarılmadığı sürece bir anlam ifade etmez.
- Kredi risk: İki taraflı sözleşme sonucu ortaya çıkmıştır. Taraflardan birinin sözleşme gereği yükümlüklerini yerine getiremez ise sistemi derinden saracaktır. Bu yönden kredi riski tanımı oluşur. Kredi riskinin olmaması gibi bir husus büyük işletmelerde pek karşılanacak bir durum değildir.
- Piyasa risk: Piyasada cereyan eden dalgalanmalar sonucu ortaya çıkmıştır. İşletmelerin yatırım yaptıkları andan itibaren zarar etmesi hususunda bu tanım risk değerlendirmesi çeşitleri arasında giriyor. Birçok etken piyasa riskini kapsar. Vaizler, itibar kaybı ve iflaslar piyasa riskine örnek olarak verilebilir.
- Yasal Risk: İsmi aslında kendi tanımlamaktadır. İşletmelerde bu çeşit risk iki taraflı ortaya çıkar. Birincisi yanlış bilgi veya veriler sonucu ortaya çıkan risklerdir. Diğeri ise düzenlemelerden kaynaklanan risklerdir. Mevzuatlar her daim değişebilecek algoritmalardır. Aynı şekilde gelişen teknoloji veya durmayan piyasa da yasal risklere olanak sağlamaktadır.
- Operasyonel risk: Operasyon risk, bu risk değerlendirmesi çeşitlerine temel atmaktadır. Oldukça eski bir çeşittir. 1980’li yıllarda, piyasanın hızlı değişmesi ve global krizler sonucu ortaya çıktı. Bu risk, piyasa veya kredi riskleri dışında kalan tüm finansal riskleri kaplar. Ayrıca operasyonel risk, bu türler içinde en geniş tehdit yelpazesine sahip olan çeşittir.
Risk Örnekleri Nelerdir?
Risk kavramını daha iyi anlayabilmek için mutlaka örneklerle açıklamak gerekmektedir. O yüzden ilk olarak basit bir örnek üzerinden tanım yapalım. Bir şantiyedesiniz ve hemen bir risk değerlendirmesi yapıyorsunuz. Değerlendirmede şunlar gözünüze çarpıyor. İşçiler baret takmamış. Bu bakımdan sakatlık veya ölüm doğuracak sonuçlar ortaya çıkacaktır.
Risk değerlendirmesi adımlarını takip ederek olası tehdidi önlemek amacıyla hemen kask takviyesi yapıyorsunuz. Bu şekilde olumsuzlukların önüne geçiyorsunuz. Basit bir örnek olsa da kafanızda bir şema canlandırmak için iyi bir uygulama olacaktır. Basit bir şekilde işleyiş bu şekildedir. Fark ise risk oluşturabilecek unsurların artması ve serüvenin çok uzun zaman alacak olmasıdır.
Riskin Temel Özellikleri Nelerdir?
Risk, işletme sahibinin iradesi dışında ortaya çıkmış bir durumdur. Bu iradesiz oluşum beraberinde kavram üzerinde belli özellikleri de beraberinde getirir. Risk kavramının temelde 2 ana özelliği vardır. Bunları size anlatacak olursak şu şekildedir:
- İstenilen hedefe ulaşamama olasılığıdır. Bu hedefe ulaşamama beraberinde yeni olayların cereyanına sebebiyet verecektir.
- Risk, istenmeyen oluşumlar sonucu ortaya çıkan etki de denilmektir. Bu istenmeyen durumların önüne geçilebilmesi için risk değerlendirmesi denilen bir kavram ortaya çıkmıştır.
Risk Değerlendirmesi Nerelerde Yapılır?
Risk yönetimi veya değerlendirmesi, 6331 Saylı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nca olası bir kaza veya afet durumunda bu risk yönetimi hususlarına dikkat edilmeyen işyerlerine büyük cezalar verilmektedir. Bu nedenle küçük veya büyük tüm iş yerlerinde risk değerlendirilmesi yapılması zorunludur.
Bu risk yönetimi; kurum, kuruluş, fabrika, ajans, küçük veya büyük işletme, marka gibi tüm kâr amacı güden yönetimlerde yapılmaktadır. Tüm istihdam sağlayan grupların bu değerlendirilmeleri es geçmemeleri hem şirket yönetimi için hem de idari yaptırımlardan kaçınmak için son derece önemlidir.
Risk Kaynakları Nelerdir?
Risk kaynakları, iki farklı başlık etrafında toplanır. Bu başlıklar, risk değerlendirmesi için son derece önemlidir. Kaynaklar, tehdidi daha iyi analiz etmeyi ve daha iyi önlemler almayı zorunlu kılar. Risk kaynakları için bahsetmemiz gereken ilk başlık, sistematik risk kaynaklarıdır. Sistematik kaynaklar; enflasyon riski, faiz oranı riski, kur riski, politik risk ve en önemli olanı piyasa riski olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bir diğer başlık ise sistematik olmayan risk kaynaklarıdır. Bunlar ise şu şekilde sıralanabilir: endüstri riski, yönetim riski ve faiz riskidir. Aralarında en büyük öneme sahip olan tabii ki finansal risktir. Bu iki başlığın hedef aldığı kategori veya çeşitler bambaşkadır. Sistematik olan rakamlar veriler ile saptanırken sistematik olmayan da böyle bir durum en asgari düzeydedir.
Risk ve Risk Yönetimi Nedir?
Öncelikle bunu bir açıklığa kavuşturmamız gerekiyor; risk değerlendirmesi ve risk, birbiri ile ilişkili olsa da birbirinden ayrı iki kavramlardır. Risk, yakın veya uzak gelecekte ortaya çıkabilecek olayların, idare dışı bir etkiyle gerçekleşme ihtimali demektir. Risk yönetimi ise riskleri öngörerek beklenen hedeflere ulaşmak için sistematik bir şekilde risk hedeflerini azaltma işlemidir.
Yani risk olumsuzluk yaratacak bir ihtimal, risk yönetimi ise o ihtimalin ortadan kaldırılma işlemidir. Geçmişte bu iki kavramı ayıramayan birçok işletme batmıştı. Artık bu iki kavramı bilmekten çok kavramları hayata geçirenler hayatta kalıyor. Büyümeyi hedefleyen işletmeler bu iki kavramı da yönetimlerine entegre ederek başarıya koşacaklardır.
Risk Yönetim Çeşitleri Nelerdir?
Risk değerlendirmesi veya yönetimi çeşitleri 4 adettir. Bunlardan ilki tehdit risk yönetimidir. Bu başlık kapsamında yaşam, mülk veya sağlık için yüksek seviyede tehdit oluşturan unsurlar bulunmaktadır. Bir diğer risk yönetim çeşidi de stratejik risk yönetimidir. Piyasa riskleri veya dalgalanmalar sonucu hayata geçmiştir.
Üçüncü olarak ise finansal risk yönetimidir. İşletmeler çoğu zaman kredi için bankalara başvuruyor. Sonunda faiz oranları veya yüklü bir borç ile karşılaşıyorlar. Finansal risk yönetimi bu temel sorunların çözümü için vardır. Son olarak bahsedeceğimiz yönetim çeşidi ise operasyonel risk yönetimidir. Çalışanların sorunu, ürün sorunu veya kapasite sorunları bu kapsam için değerlendirilmektedir. Risk değerlendirmesi başlığında işletmeler, bu 4 temel yönetim çeşidini uygulayacak veya olası sorunların önüne geçeceklerdir.
Risk Yönetim Süreci Nedir?
Yönetim süreci ile değerlendirme aşamaları aynı anlama gelmektedir. Riskin tanınmasından sonuca ulaşmasına varana kadar dediğimiz gibi 5 temel aşamadan oluşmaktadır. Yönetim süreci; belirlenme, analiz, kontrol, denetim ve raporlama olarak ilerlemektedir. En uzun süreç ise denetimdir. Bu sürecin uzun sürme sebebi ise tekrarlanacak olmasıdır. Bazı işletmelerde bu aşama tüm dönem boyunca tekrarlanır.
Risk Yönetimi Neden Önemlidir?
Belirsizliklerle dolu bir işletme sahibi iseniz risk yönetimi son derece önemlidir. Çünkü risk yönetimi bu belirsizliklerle pek tabii müdahale edecektir. Risk yönetimini önemli görmeyen birçok işletme sonunda batmanın eşiğine gelmiştir. Batmaktan son anda kurtulan işletmeler ise risk yönetimine kendilerini borçlu bilirler. Çünkü bu yönetim sayesinde kâr imajları korunacak ve zarar etmeleri önlenecektir.
Risk Yönetimi Nasıl Yapılır?
Olası risk yönetimi veya değerlendirmesi belli birkaç aşamadan yapılır. Risk değerlendirmesi mükemmel bir işleyişe sahip olabilmesi için öncelikle tehditlerin belirlenmiş olması gerekir. Ardından bu tehditler analiz edilmelidir. Analiz edilen her tehdit aslında gelecek için bir yatırım görevi görür. Çünkü analizler iş sonunda raporlanacak veya belgelenecektir.
Ardından tehdit için gerekli önlemler alınmalıdır. Bu önlemler belli başlı planlamalar dahilinde gerçekleşmektedir. Risk yönetimi katiyen profesyonel veya uzman kimseler tarafınca yapılmalıdır. Aksi taktirde risk engellenemez hatta daha büyük kayıplara neden olur. Kaliteli hizmet işletmelere büyük bir fayda sağlayacaktır.
Risk Yönetim Araçları Nelerdir?
Risk değerlendirmesi veya yönetimi için belli başlı birkaç aracın kullanılması gerekmektedir. Bu araçların isimleri aşağıda yer almaktadır.
- The RIMS Risk Maturity Model (RMM)
- ISO IEC 31010
- Event Chain Methodology
- Riskaoa
- Risk Register
- Capital Asset Pricing Model
- Risk Radar Enterprise (RRE)
- Systems Analysis Programs
- Risk And Reliability Workstation (CAFTA)
- Simple Risk EPRI
Tüm bu araçlar risk yönetimi için vardır.
Risk Yönetim Stratejileri Nelerdir?
Stratejik planlar dahilinde amacınıza veya hedefiniz ulaşmak çok daha basit olmaktadır. Riskleri yönetmek veya bunların üzerine eylem planları tasarlamak, risk değerlendirmesi alt başlıklarından biriydi. Kurum veya kuruluşlar için en iyi risk yönetim şekli kesinlikle bir stratejiye bağlı kalınarak yönetilen sistemdir. Bu strateji planlamaları ise şirketlerin proje ekipleri tarafından tasarlanıyor. İç veya dış stratejik risklerin tanımlamak ve bunlar üzerinden şirketlerini yönetenlerin sayısı her geçen gün artmaktadır. Bu şekilde ilerleyen şirketler yakın gelecekte sayılarını bir hayli arttıracak gibi görünüyor.
Risk Stratejisi Ne Demek?
Risk stratejisi, şirketlerin belirlemiş oldukları birey yol haritasıydı. Bu yol haritası belli ölçüde bir bilgi veya veriler istemekteydi. Günümüzde bu istenileni yerine getiren profesyoneller bulunmaktadır. Bu kişiler, şirketlerin risk stratejisini belirleyerek şirketin gelecekte başına gelebilecek tehlikelerin önüne geçmesinde baş rol oynuyor. Böylelikle ise risk değerlendirmesi hususunda risk stratejisi kendine yer buluyor. Günümüzde risk stratejisini iyi belirleyen bir şirket gelecekte bambaşka bir konuma gelecektir.
Risk Yönetim Sistemi Nedir?
Risk yönetim sistemi 4 aşamadan meydana gelmiştir. Bu aşamalar ise risk değerlendirme ile benzer bir yol izliyor. Risk yönetiminde ilk aşama hedef belirlemedir. Şirket amaçlarına veya hedeflerine ulaşılmasında etki yaratabilecek riskleri saptamak için ilk olarak hedef tanımı olur. Ardından riskler tekrar olarak saptanır. Bu aşama ’tespit’ adıyla geçer.
Bu aşamada aynı zamanda riskler grup olur. Daha sonra riskler öncelik sırasına göre sıralanır. Genelde puanlama metodu kullanılsa da risk değerlendirmesi gibi farklı metotlar da kullanılabilir. En son ise genel bir değerlendirilme yapılır ve risk yönetimi aşamaları ile tamamlanır. Risk yönetimi uzmanları genel hatlarıyla bu aşamaları kat eder.
Kurumsal Riskler Nelerdir?
Kurumsal riskler, kurum veya kuruluşlarının varlığını tehlikeye sokan risklerdir. Bu riskler içerisinde maaliyet riski, yasal riskler, maddi riskler gibi riskler vardır. Fakat hepsini sıralayacak olursak şu şekilde karşılık bulacaktır:
- Yönetim riskleri
- Piyasa riskleri
- Operasyon riskleri
- Kredi veya likidite riskleri
- Sermaye riskleri
- Hukuksal riskler
- Finansal riskler
- Sözleşme riskleri
- Politik riskler
- Teknolojik riskler
Saydığımız bu maddelerin hepsi kurumsal risk kapsamındadır.
Tehlike ve Risk Arasındaki Farklar
Risk değerlendirmesi için bu iki kavramın da birbirinden ayırt edilmesi elzem bir durumdur. Tehlikenin en basit tanımı şu şekildedir: size veya işinize zarar vermesi olası olan her durum bir tehlikedir. Bunu örnekler ile açıklamak akıllarda daha iyi bir yer etmesine olanak sağlayacaktır. Örneğin, araba kullanmak bir tehlikedir. Çünkü hız yapabilirsiniz veya bir yere çarpabilirsiniz. Risk ise bu bahsettiğimiz tehlikelerin nasıl bir zarar vereceğini tahmin eder. Yine aynı örnekten konuşalım. Araba kullanmanız tehlikeli bir durumdur fakat araba ile kaza yapmanız bir risktir. Aynı şekilde bir köpek ile yürümek tehlikelidir. Köpeğin sizi ısırma durumu da riski ifade eder.
Risk Yönetiminin Avantajları Nelerdir?
Risk değerlendirmesi içinde bulunan yönetimin, birçok avantajı veya faydası elbette bulunmaktadır. Bu faydaları listelersek şöyle bir durum ile karşı karışa kalırız.
- Kurum veya kuruluşlarda risk yönetimi, belirlenen hedefe giden en kestirme yoldur. Şeffaf sonuçlara ulaşmanızda risk yönetimi çok önemli bir yer tutmaktadır.
- Risk yönetimi, çalışma yerinizde elle tutulur bir düzenek verir. Bu şekilde sorumluklar asla atlanmaz, sonunda ise verimli bir çalışma düzeneği beraberinde gelir.
- Risk değerlendirmesi hususunda öncelikler belirlenir. Bu sayede kaynak veya çalışmaların daha öne atılması kesinleşir. Uzun vadede bu avantaj işletmenin büyümesinde etkin bir rol oynar.
- Son işlem, yani verilerin raporlanması sayesinde olası yeni bir tehdidin olmadan önce önüne geçilir. –
İş Riski Nedir?
Tanım olarak iş riski, bir projenin veya şirketi etkileyecek tüm olayları ifade eden bir tanımdır. Bu olaylar; iflas, ekonomik kriz, piyasa dalgalanmaları gibi konuları barındırır. Bir işletmenin olası olumsuzluklarını ifade eden kavramlarından biridir. İş riski bahsettiğimiz risk değerlendirmesi ile aynı kategori içindedir.
Yani risk türleri, yönetim şekilleri veya nitelikleri birebir aynıdır. Bu bağlamda risk yönetimi veya değerlendirmesindeki bilgiler, iş riski için de geçerlilik kazanmıştır. Nitelikler veya türler iş riski başlığının temellerini atar. Kaliteli bir işletme, en yüksek verimlilikte çalışmalarına devam edebilmesi için iş riski kavramını iyi anlaması gerekiyor. Anlamayan şirket sahipleri ise yavaş yavaş yok olacaklardır.
Risk Tablosu Nedir?
Risk değerlendirmesi tercihe bağlı olmakla beraber en çok puanlama sistemi ile sonuca ulaşmaktaydı. Şu anda da bu düzen geçerlidir. Şirketler, kurumlar, kuruluşlar veya markalar, yönetimlerindeki uzman risk analizcileri sayesinde bir tablo çıkarırlar. Önem derecesi veya eyleme göre puanlamalar risk tablolarında kullanılmaktadır. Peki işletme sahibi puanlama yapacak olsa nasıl bir yol izleyecek?
Risk tabloları için risk matrisi adında bir kavram vardır. Bu risk matrisi risk değerlendirmesi için gerekli bir araçtır. Riskin oluşma olasılığı, eylemi veya risk oluştuktan sonraki etki bu risk matrisleri içindir. Her bir derecelendirme maksimum ‘5’, minimum ‘1’ olacak şekildedir.
Olasılık İçin Derecelendirme
- Çok küçük: Risk beklenmiyor
- Küçük: risk olasılığı çok az
- Orta: risk görünen düzeyde var
- Yüksek: Risk yüksek
- Çok yüksek: Riskin her an fiile dönüşme ihtimali var.
Etki Derecelendirme
- Çok hafif: Kayıpsız
- Hafif: Kayda değer kayıp yok
- Orta: Zarar var ama endişe edecek bir durum yok
- Ciddi: Yüksek derecede zarar var
- Çok ciddi: Telafisi belki mümkün olmayacak
Bu derecelendirmeler veya sınıflandırmalar risk tablosunda olması gerekenlerdir. İyi bir yönetim modeli istiyorsanız mutlaka risk değerlendirmesi için tablolara başvurmalısınız.