Hem üretim, hem de hizmet sektöründe işyerleri, çalışanların zorunlu olarak vakit geçirmek zorunda oldukları yerler. Asırlardır devam eden bu süreç insanlığa bir şey gösterdi o da, tehlikesiz bir işyerinin olmadığı… Ne iş yapılırsa yapılsın her işyerinde bir tehlike var ve bunlar risk değerlendirmesi ile ortaya çıkarılıyor. Yani, bir işletmede meydana gelmesi muhtemel bir kaza çok öncesinden önlenebiliyor. Ayrıca işletmelerin bu uygulamayı zorunlu olarak yapmasını gerektiren yasalar mevcut.
Çalışanların sağlığını korumak, muhtemel kazaların önüne geçmek ancak risk analizi ile mümkün. Bu konuda bir yönetmelik var. Bu yönetmelik, işletmenin daha kurulmadan analizini yapmasını ve gerekli önlemi almasını zorunlu kılıyor. Üstelik bu analizi yapacak kişilerin görev tanımlarını da yapıyor. Bu uygulamayı yapmayan işletmeler cezai yaptırımlara maruz kalıyor. Kaldı ki, insan canına önem veren tüm işletmeler bu uygulamaları gönüllü olarak yapıyor.
Analiz sayesinde, üretim sırasında meydana gelmesi muhtemel tüm senaryolar canlandırılıyor. Bu senaryolara uygun önlemler alınıyor. Buna bir analiz denmesinin diğer nedeni ise verileri baz alması. Analiz için işyerinde meydana gelen kazalar, ramak kala olayları, tehlikenin tanımlanmasına kadar birçok değişken kullanılıyor.
İçindekiler
Risk Değerlendirmesi Nedir?
Tüm işletmelerin bir şekilde tehlike içermesi risk değerlendirmesi ve analizlerin ne kadar önemli olduğunu ortaya koyuyor. Risk için büyük makinelerin olduğu devasa işletmeler gözünüzde canlandırıyor olabilirsiniz. Fakat Sabah ofise geçerken aldığınız küçük kahveci dükkanı bile bazı riskleri barındırıyor. Kahve makinesinin yüksek basınçlı buhar üretmesi, tüm cihazların elektrikli olması birçok riski de beraberinde getiriyor. Dolayısıyla en küçük işletmeden en büyüğüne kadar risklerin önceden analiz edilmesi hayati önemli.
İlgili yönetmelik, risk değerlendirmesi ile ilgili tüm işyerlerini işaret ediyor. Bu bağlamda şu aşamaları yerine getirmek gerekiyor:
- Değerlendirmenin daha kuruluş ve tasarım aşamasında ele alınması gerekiyor.
- Tehlikenin tanımlanması, risklerin belirlenmesi ve analiz edilmesi şart.
- Risk kontrolü ile ilgili tedbirler karşılaştırılmalı.
- Dökümantasyon yapılmalı.
- Çalışmalar güncellenmeli.
Değerlendirmeyi yapmak her işverenin sorumluluğunda. Bunun yanında değerlendirme ekibi kurulması gerekiyor. Ekipte de işveren, iş güvenliği ve sağlığı uzmanı, işyeri hekimi, çalışan temsilcileri, destek elemanları ve bilgili personelin bulunması zorunluluğu var.
Risk Değerlendirmesi Nasıl Yapılır?
İnsan hayatını odak noktasına alan bu çalışma son derece önemli. İnsan ya da makine hatasından kaynaklanabilen her türlü kazanın önüne geçmeyi amaçlayan bu analizin bazı adımları var. Bilgili ve ilgili ekiple yapılması gereken risk değerlendirmesi, farklı aşamalardan oluşuyor. Bunun için çok fazla değişkene ihtiyaç duyuluyor. Bu kapsamda öncelikle tehlikenin tanımlanması önemli. Bunun için de şunun gibi bazı bilgiler toplanmalı:
- İşyerinin fiziki durumu.
- Proses süreçleri
- Kullanılan kimyasallar ve ekipmanlar
- Atık yönetimi
- Teşkilat şeması oluşumu
- Çalışanların özgeçmişleri, kalıcı hastalık ve özür durumları
- İş kazası ve meslek hastalığı kayıtları
- Meydana gelen ama zarar vermeyen “ramak kala olay” sayısı
- Acil durum planları
- Sağlık ve güvenlik planları
Bunların dışında işletme ile ilgili bilgiler de toplanarak kayıt altına alınmalıdır. İşyerinin patlama ve parlama ihtimali olan bölgelerinin tespitinden hijyen kurallarının uygulanmasına kadar geniş bir yelpazede rapor hazırlanmalıdır. Elbette bu konu bir uzmanlık alanıdır. Bu konuda ortak güvenlik ve sağlık birimi gibi kurumlardan destek istemek mantıklı çözümdür. Çünkü çok fazla bileşenin değerlendirilmesi ve onay alması gerçekten uzun bir süreci ifade ediyor. Bu nedenle iş sağlığı ve güvenliği uzmanlarının alanındaki bu konuda destek almak birçok sorunun çözümünü de beraberinde getiriyor.
Risk Değerlendirmesi Raporu Nasıl Hazırlanır?
Bütün işyerleri için geçerli olan bu uygulamada doğru sonuca ulaşım için eksiksiz rapor, olmazsa olmazdır. Uzun ve detaylı bir sürecin sonucunda hazırlanması gereken rapor ilgili bakanlığa sunuluyor. Yönetmelik, raporun nasıl hazırlanması gerektiğini izah ediyor. Fakat raporla birlikte analiz sonuçları gibi elle tutulur ekleri de beraberinde istiyor. Raporun hazırlanması için risk değerlendirmesi ekibinin tamamının imzası gerekiyor. Raporda bulunması gerekenler ise şöyle:
- İşyeri ile ilgili bilgiler
Unvan, işletme, adres bilgileri gibi
- Raporu hazırlayanlara bilgiler
İş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimlerinin sertifikalarının da eklenmesi gerekiyor.
- Analizin işletmenin hangi bölümüyle ilgili olduğuna ait bilgi
- Tehlike kaynakları
- Analizin oluşturulmasında kullanılan yöntem
- Öncelik sırasına göre risklerin analiz sonuçları
- Alınan önlemler. Önlemin alınma tarihi ve riskin düşme oranı.
- Raporun her sayfasında ekibin parafı.
Risk Değerlendirmesi Aşamaları
Bir işletmede üretimin devam etmesi, çalışanların güvenliği ve sağlığına bağlı. Çalışanların güvenliğinin sağlanması da risk analizi ile mümkün. Fakat analizin de uzmanlar gözetiminde ve kurallara uygun şekilde yapılması önemli. Bunun için hazırlanan yönetmelik, analizin adım adım nasıl yapılacağını izah ediyor. Buna göre analiz şu aşamalardan oluşuyor:
- Risk değerlendirmesi
Tüm işyerleri, tehlikeyi önceden belirleyecek analizleri yapmakla yükümlü. Bunun için öncelikle riskin değerlendirilmesi gerekiyor.
- Tehlikenin tanımlanması
Tehlikenin tanımlanması için tam anlamıyla matematik gerekiyor. Çünkü bunun için çok farklı değişkenler kullanılıyor. Raporun hazırlanması bölümünde de anlattığım gibi tehlikenin kaynağından, önceki kaza kayıtlarına kadar pek çok veri birleştiriliyor ve analiz ediliyor. Böylelikle riskin tanımı ortaya çıkarılıyor.
- Riskin belirlenmesi ve analiz edilmesi
Burada da matematiksel veriler kullanılıyor. Tehlikenin tanımından sonra, her bir tehlike ayrı olarak ele alınmalıdır. Risklerin hangi sıklıkla oluşacağı, kimlerin nasıl etkileneceği değerlendirilmelidir. Riskler büyüğünden küçüğüne doğru sıralanarak rapor edilmelidir.
- Risk kontrol adımları
Burada şu adımların uygulanması gerekiyor:
- Planlama
- Risklerin kontrol edilmesi ve tedbirlerin karşılaştırılması
- Tehlikenin ortadan kaldırılması
- Risk ile kaynağında mücadele
- Tedbirlerin uygulanması
- Takip
- Raporlama (Dökümantasyon)
Risk değerlendirmesi çalışmasının belki de en önemli aşaması bu bölümdür. Burada da rapor hazırlama bölümünde anlattığım detaylara dikkat edilmelidir. Dökümantasyon, kurallara uygun şekilde yapılmalıdır. Bu aynı zamanda gelecekte yapılacak yeni analizler için de referans olacaktır.
Neden Risk Değerlendirmesi Yapılır?
Hızlı üretime ihtiyaç duyulması makineleşmeyi beraberinde getirdi. Makinelerin sayısının artması beraberinde riskleri de getirdi. Çünkü insan hatası ya da makine kaynaklı kazalar hem insan hayatını riske attı, hem de üretimi sekteye uğrattı. İş kazasıyla en iyi mücadelenin kazayı önleme olduğu anlayışı zihinlere yerleşti. Bu durumda da matematik, yani risk değerlendirmesi imdada yetişiyor. Çünkü bu analiz sayesinde kazalar önlenebiliyor. Bu da beraberinde çok önemli avantajları getiriyor.
Her ne kadar yönetmelik her işletmeye bu analizi yapmayı zorunlu kılsa da bu üretimi ciddiye alan işverenler için çok önemlidir. Çünkü işletmede meydana gelebilecek kazaların verdiği zarar herkesçe biliniyor. Sadece maddi kayıplar değil, çalışan motivasyonu konusunda da oldukça olumsuz etkileri var.
Bu nedenle bu riskleri ortadan kaldırmak gerekiyor. Kanun işverene “yap” diyor ama çalışma yaşamı zaten bu riski zorunlu kılıyor. Bu analiz sayesinde işyerindeki tüm veriler toplanıyor ve farklı senaryolar hayata geçiriliyor. Böylelikle olası kazaların tümü öngörülebiliyor. Alınan önlemlerin takip edilmesiyle de kazalar önleniyor. Çalışmanın aksamadan devam edebilmesi ancak hasarsız üretimle mümkün. Bunların önüne geçmek de analiz ile mümkün. Risk değerlendirmesi ile ilgili daha fazla bilgiye ve hizmetlerimize linki tıklayarak ulaşabilirsiniz.